ΑΡΧΑΙΑ ΛΙΜΝΑΙΑ
ΙΣΤΟΡΙΑ
Στα Νοτιοανατολικά της πόλης της Αμφιλοχίας, και σε απόσταση μόλις 2 χιλ., βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Λιμναίας.
Παρουσιάζονται με τη μορφή μιας τειχισμένης ακρόπολης που φιλοξενείται πάνω στο λόφο, στις παρυφές του οποίου,
έχει κτιστεί μεγάλο τμήμα της σύγχρονης πολιτείας. Από το οχυρωμένο πλάτωμα ξεκινούν δύο μακρά τείχη καλά διατηρημένα,
που κατεβαίνουν προς την θάλασσα και χάνονται ανάμεσα στα σύγχρονα οικοδομήματα. Υπόγεια δίοδος πλάτους 2μ.,
ύψους 1,5μ. και μήκους 800μ. που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, αποτελούσε καθώς φαίνεται, διάδρομο επικοινωνίας
της ακρόπολης με τη θάλασσα.
Η δίοδος αυτή ήταν προσπελάσιμη μέχρι τον Απρίλιο του 1944, όταν κατά τη διάρκεια βομβαρδισμού κάποια βόμβα που έπεσε
κοντά την απόφραξε μερικώς. Για την αρχαία αυτή πόλη, υπάρχουν αρκετές μαρτυρίες αρχαίων συγγραφέων. Σ' αυτήν αναφέρεται
ο Θουκυδίδης όταν αφηγείται τις επιχειρήσεις των Σπαρτιατών στην Δυτική Στερεά Ελλάδα, κατά τη διάρκεια του
Πελοποννησιακού πολέμου. Εκείνη την εποχή η Λιμναία ήταν ακόμη ατείχιστη (429 π. Χ.).Οι επόμενες πληροφορίες έρχονται
από τον Πολύβιο: στα 251 π. Χ., όταν ο Φίλιππος ο Ε', πατέρος του Περσέα, εκστρατεύει κατά του Θέρμου και περνάει από
την Λιμναία, η οποία διαθέτει πλέον ισχυρό οχυρωματικό περίβολο. Κατά τους Βυζαντινούς χρόνους και την Ενετοκρατία,
το αρχαίο αυτό κάστρο κατοικείτο. Τον 14ο αιώνα ήταν γνωστό με την ονομασία Βάλτος και σ' αυτόν αναφέρεται ο Ιωάννης
Καντακουζηνός, παραθέτοντας διάφορες στρατηγικές θέσεις του τότε ελληνικού χώρου.
Η τελευταία γνωστή οικιστική φάση ανήκει στους χρόνους του Αλή - Πασά. Στο ερημωμένο από αιώνες κάστρο, ο βεζίρης
εγκατέστησε δια της βίας, τους κατοίκους της Αμπρακιάς.
Η παραπάνω ιστορία είναι αναγνωρίσιμη από τους ειδικούς, στις όμορφες τοιχοποιίες που σώζονται τόσο στο τείχος της ακρόπολης
όσο και στα δυο μακρά σκέλη, και στα λιγοστά ερείπια αρχαίων και μεσαιωνικών κτισμάτων που φιλοξενούνται στο πλάτωμα της
Λιμναίας.
Οι λιγότερο ειδικοί θα βρουν εδώ ένα καλοδιατηρημένο περιμετρικά, αρχαίο τείχος, που συνδυάζεται μ' ένα καταπράσινο δασύλλιο,
η πρόσβαση στο οποίο είναι εύκολη από τον εθνικό δρόμο.-
ΑΜΒΡΑΚΙΑ
Μικρό μεσαιωνικό χωριό τα ερείπια του οποίου σώζονται ακόμα και σήμερα. Βρίσκεται πολύ
κοντά στην Αμφιλοχία και απέχει περίπου 2χλμ.δυτικά από το βόρειο άκρο της λίμνης Αμβρακίας.
Δεν υπάρχει γνωστός βιβλιογραφικός συσχετισμός με την Αμβρακία της Άρτας (βλ. Θουκυδίδη) και το άλλο
συνώνυμο χωριό που βρίσκεται στην ορεινή Τριχωνίδα.
Καταστράφηκε μάλλον το 1825 και φέρει ίχνη μανιώδους επέμβασης. Σώζεται ο περίφημος
ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που είναι κτίσμα του 1680.
Κάτοικοι της Αμβρακίας αποτέλεσαν τον πρώτο πυρήνα της πόλης της Αμφιλοχίας.
Στέλεχος του τείχους της Λιμναίας και άποψη του όρμου της Αμφιλοχίας.
ΑΜΦΙΛΟΧΙΚΟ ΑΡΓΟΣ
[αρχαία γεωγραφία και ιστορία]
Πρωτεύουσα του αρχαίου κράτους της Αμφιλοχίας που βρίσκεται πάνω απ' το Ν. Α. τμήμα του μυχού του Αμβρακικού κόλπου
στις όχθες του ποταμού Ινάχου.
Κατά τη μυθική παράδοση ήταν αποικία του Πελοποννησιακού Αργούς, που ιδρύθηκε μετά την άλωση του Ιλίου από Φυγάδες
Αργείους υπό τον Αμφίλοχο, γιο του Αμφιάραου, ο οποίος και έδωσε το όνομα της ιδιαίτερης πατρίδας του στην πόλη (θουκυδ.
Β' 68. Παυσ. Β' 18,5*. Απολλόδ. Γ' 7,7. Σεφ. Βυζ. εν.λ. «Αμφιλοχίοι») ή από τον αδελφό του Αμφιλόχου Αλκμαίωνα («Έφορος»
Στράβ. Ζ' 325 κ. εξ.).
Κατ' άλλη άποψη, πιθανώς επειδή η πεδιάδα ήταν από αρχαιοτάτων χρόνων παραθαλάσσια να καλείτο Αργός και να κατοικήθηκε
για πρώτη φορά από κατοίκους της γειτονικής Αμβρακίας, αποικίας των Κορινθίων. Αυτό συμπεραίνεται ίσως και από τη μαρτυρία
του Θουκυδίδη σύμφωνα με την οποία, πολλές γενιές μετά την ίδρυση του Αμφιλοχικοϋ Αργούς εγκαταστάθηκαν ο' αυτό και
αναμίχτηκαν με τους κατοίκους του, Αμβρακιώτες, που προσκλήθηκαν απ' τους Αμφιλόχους σαν «συγκάτοικοι» για την
αντιμετώπιση προφανώς
εχθρικού κινδύνου κατά της χώρας. Απ' τη συνύπαρξη αυτή οι Αργείοι εξελίχθηκαν χρησιμοποιούντες έκτοτε τη Δωρική διάλεκτο,
σε αντίθεση με τους υπόλοιπους Αμφιλόχους, - Ηπειρώτες στην καταγωγή - που μνημονεύονται οαν Βάρβαροι ή οαν μη Έλληνες,
προφανώς επειδή η διαλεκτός τους ήταν για τους άλλους Έλληνες ακατανόητη. Νωρίς όμως οι νέοι άποικοι έδιωξαν τους
παλαιούς κατοίκους της πόλης και έγιναν μόνοι κύριοι αυτής.
Οι Αργείοι τότε έθεσαν τους εαυτούς τους κάτω από την προστασία των Ακαρνάνων και ζήτησαν τη βοήθεια των Αθηναίων, οι οποίοι
έστειλαν ναυτικές δυνάμεις υπό τον Φορμίωνα.
Μετά την άφιξη αυτού το Αργός κυριεύτηκε, οι Αμβρακιώτες κάτοικοι του πουλήθηκαν σαν δούλοι και εγκαταστάθηκαν σ 'αυτό
Αμφίλοχοι και Ακαρνάνες μαζί, των οποίων οι σχέσεις έγιναν στενότερες. Πιθανόν τότε να ορίστηκε να συνέρχονται σε κοινό
δικαστήριο που έδρευε στις Όλπες (αρχαία πόλη κοντά στη σημερινή Μπούκα, θέση Αγριλοβούνι) για την επίλυση των διαφορών
τους (πρβλ. θουκυδ. Γ. 105, 1).
Το καλοκαίρι του 430 π.Χ. οι Αμβρακιώτες βοηθούμενοι από Χάονες και άλλους Βάρβαρους, εισέβαλαν στην Αμφιλοχία και έγιναν
κύριοι της υπαίθρου φτάνοντας μέχρι το Αργός. Δεν μπόρεσαν όμως να καταλάβουν την πόλη και επέστρεψαν στην πατρίδα τους.
(θουκυδ. Β' 68,9).
Το ίδιο επαναλήφθηκε λίγα χρόνια αργότερα το 426 π. Χ. Οι Αμβρακιώτες εκστράτευοαν εναντίον του Αργούς και κατέλαβαν τις
οχυρωμένες Όλπες, όπου οι δυνάμεις τους ενισχύθηκαν απ' το στρατηγό των Λακεδαιμονίων Ευρύλοχο. Τους Ακαρνάνες και
Αμφιλόχους έσωσε τότε η επέμβαση του Αθηναίου στρατηγού Δημοσθένη στον οποίο ανατέθηκε και η αρχηγία του στρατού.
Αυτός νίκησε πρώτα τους ενωμένους αντιπάλους στις Όλπες - όπου σκοτώθηκε ο Ευρύλοχος - και ακολούθως τους Αμβρακιώτες
στο στενό της Ιδομένης.
Κατά τον Θουκυδίδη - που περιγράφει τα γεγονότα αυτά λειπτομερώς - θα επιτυγχάνονταν απ' το Δημοσθένη και αυτή η άλωση
της ίδιας της Αμβρακίας.
Όμως οι Ακαρνάνες και οι Αμφίλοχοι φοβούμενοι τυχόν εγκατάσταση ο' αυτήν των ισχυρών Αθηναίων, υπόγραψαν συμφωνία μετά
τη λήξη των εχθροπραξιών με τους Αμβρακιώτες τους οποίους και θεωρούσαν λιγότερο επικίνδυνους γείτονες (πρβλ. θουκυδ.
Γ' 114, 3).και επανασυνδέεται με την Αιτωλική Συμμαχία (Πολύβ. ΚΑ' 25, 3 Λίβ.ΧΧΧΧΙΙΙ 3,3 Κ. εξ.).
Συγχρόνως μνημονεύεται λεηλασία της χώρας απ' τον Περσέα. Την ίδια χρονιά επίσης (189 π.Χ.) ο Ρωμαίος ύπατος, Φούλβιος
Νοβιλίωρ, μετά την κατάληψη της Αμβρακίας έφτασε μέχρι το Αμφιλοχικό Αργός και στρατοπέδευσε κοντά ο' αυτό.
Όμως τελικά άφησε την πόλη και την υπόλοιπη χώρα στους Αιτωλούς - οι οποίοι στο μεταξύ είχαν αποδεχτεί τους όρους ειρήνης
των Ρωμαίων - και επέστρεψε στην Αμβρακία. Οι Αργείοι και άλλοι Αμφίλοχοι παρέμειναν στην Αιτωλική Συμμαχία μέχρι το
167 π.Χ. οπότε και αποσκίρτηοαν, αφού πιθανώς συγκρότησαν δική τους αυτόνομη πολιτική κοινότητα.(πρβλ. Αιόδ. XXXI 8,6
εκδ. Οιηά.). Με την ίδρυση της Νικόπολης απ' τον Οκταβιανό Αύγουστο - οε ανάμνηση της νίκης τους το 31 π.Χ. στο Άκτιο - το
Αμφιλοχικό Αργός παρακμάζει και ερημώνεται, επειδή οι κάτοικοι του καθώς και άλλων περιοχών της Β. Δ. Ελλάδας μετώκηοαν
στη νέα πόλη. (Πάλαι.Ανθολ. Ζ' 553). Παρ' όλα αυτά η πρωτεύουσα των Αμφιλόχων Αργός, μνημονεύεται και από μερικούς
μεταγενέστερους συγγραφείς (Πλιν. Ν&τ. Ηίδί IX, 5'Πτολεμ. Γεωργ. Γ' 14, 6).
Η παραπάνω ιστορία είναι αναγνωρίσιμη από τους ειδικούς, στις όμορφες τοιχοποιίες που σώζονται τόσο στο τείχος της ακρόπολης
όσο και στα δυο μακρά σκέλη, και στα λιγοστά ερείπια αρχαίων και μεσαιωνικών κτισμάτων που φιλοξενούνται στο πλάτωμα της
Λιμναίας.
Οι λιγότερο ειδικοί θα βρουν εδώ ένα καλοδιατηρημένο περιμετρικά, αρχαίο τείχος, που συνδυάζεται μ' ένα καταπράσινο δασύλλιο,
η πρόσβαση στο οποίο είναι εύκολη από τον εθνικό δρόμο.-
ΑΜΒΡΑΚΙΑ
Μικρό μεσαιωνικό χωριό τα ερείπια του οποίου σώζονται ακόμα και σήμερα. Βρίσκεται πολύ
κοντά στην Αμφιλοχία και απέχει περίπου 2χλμ.δυτικά από το βόρειο άκρο της λίμνης Αμβρακίας.
Δεν υπάρχει γνωστός βιβλιογραφικός συσχετισμός με την Αμβρακία της Άρτας (βλ. Θουκυδίδη) και το άλλο
συνώνυμο χωριό που βρίσκεται στην ορεινή Τριχωνίδα.
Καταστράφηκε μάλλον το 1825 και φέρει ίχνη μανιώδους επέμβασης. Σώζεται ο περίφημος
ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που είναι κτίσμα του 1680.
Κάτοικοι της Αμβρακίας αποτέλεσαν τον πρώτο πυρήνα της πόλης της Αμφιλοχίας.
Στέλεχος του τείχους της Λιμναίας και άποψη του όρμου της Αμφιλοχίας.
ΑΜΦΙΛΟΧΙΚΟ ΑΡΓΟΣ
[αρχαία γεωγραφία και ιστορία]
Πρωτεύουσα του αρχαίου κράτους της Αμφιλοχίας που βρίσκεται πάνω απ' το Ν. Α. τμήμα του μυχού του Αμβρακικού κόλπου
στις όχθες του ποταμού Ινάχου.
Κατά τη μυθική παράδοση ήταν αποικία του Πελοποννησιακού Αργούς, που ιδρύθηκε μετά την άλωση του Ιλίου από Φυγάδες
Αργείους υπό τον Αμφίλοχο, γιο του Αμφιάραου, ο οποίος και έδωσε το όνομα της ιδιαίτερης πατρίδας του στην πόλη (θουκυδ.
Β' 68. Παυσ. Β' 18,5*. Απολλόδ. Γ' 7,7. Σεφ. Βυζ. εν.λ. «Αμφιλοχίοι») ή από τον αδελφό του Αμφιλόχου Αλκμαίωνα («Έφορος»
Στράβ. Ζ' 325 κ. εξ.).
Κατ' άλλη άποψη, πιθανώς επειδή η πεδιάδα ήταν από αρχαιοτάτων χρόνων παραθαλάσσια να καλείτο Αργός και να κατοικήθηκε
για πρώτη φορά από κατοίκους της γειτονικής Αμβρακίας, αποικίας των Κορινθίων. Αυτό συμπεραίνεται ίσως και από τη μαρτυρία
του Θουκυδίδη σύμφωνα με την οποία, πολλές γενιές μετά την ίδρυση του Αμφιλοχικοϋ Αργούς εγκαταστάθηκαν ο' αυτό και
αναμίχτηκαν με τους κατοίκους του, Αμβρακιώτες, που προσκλήθηκαν απ' τους Αμφιλόχους σαν «συγκάτοικοι» για την
αντιμετώπιση προφανώς
εχθρικού κινδύνου κατά της χώρας. Απ' τη συνύπαρξη αυτή οι Αργείοι εξελίχθηκαν χρησιμοποιούντες έκτοτε τη Δωρική διάλεκτο,
σε αντίθεση με τους υπόλοιπους Αμφιλόχους, - Ηπειρώτες στην καταγωγή - που μνημονεύονται οαν Βάρβαροι ή οαν μη Έλληνες,
προφανώς επειδή η διαλεκτός τους ήταν για τους άλλους Έλληνες ακατανόητη. Νωρίς όμως οι νέοι άποικοι έδιωξαν τους
παλαιούς κατοίκους της πόλης και έγιναν μόνοι κύριοι αυτής.
Οι Αργείοι τότε έθεσαν τους εαυτούς τους κάτω από την προστασία των Ακαρνάνων και ζήτησαν τη βοήθεια των Αθηναίων, οι οποίοι
έστειλαν ναυτικές δυνάμεις υπό τον Φορμίωνα.
Μετά την άφιξη αυτού το Αργός κυριεύτηκε, οι Αμβρακιώτες κάτοικοι του πουλήθηκαν σαν δούλοι και εγκαταστάθηκαν σ 'αυτό
Αμφίλοχοι και Ακαρνάνες μαζί, των οποίων οι σχέσεις έγιναν στενότερες. Πιθανόν τότε να ορίστηκε να συνέρχονται σε κοινό
δικαστήριο που έδρευε στις Όλπες (αρχαία πόλη κοντά στη σημερινή Μπούκα, θέση Αγριλοβούνι) για την επίλυση των διαφορών
τους (πρβλ. θουκυδ. Γ. 105, 1).
Το καλοκαίρι του 430 π.Χ. οι Αμβρακιώτες βοηθούμενοι από Χάονες και άλλους Βάρβαρους, εισέβαλαν στην Αμφιλοχία και έγιναν
κύριοι της υπαίθρου φτάνοντας μέχρι το Αργός. Δεν μπόρεσαν όμως να καταλάβουν την πόλη και επέστρεψαν στην πατρίδα τους.
(θουκυδ. Β' 68,9).
Το ίδιο επαναλήφθηκε λίγα χρόνια αργότερα το 426 π. Χ. Οι Αμβρακιώτες εκστράτευοαν εναντίον του Αργούς και κατέλαβαν τις
οχυρωμένες Όλπες, όπου οι δυνάμεις τους ενισχύθηκαν απ' το στρατηγό των Λακεδαιμονίων Ευρύλοχο. Τους Ακαρνάνες και
Αμφιλόχους έσωσε τότε η επέμβαση του Αθηναίου στρατηγού Δημοσθένη στον οποίο ανατέθηκε και η αρχηγία του στρατού.
Αυτός νίκησε πρώτα τους ενωμένους αντιπάλους στις Όλπες - όπου σκοτώθηκε ο Ευρύλοχος - και ακολούθως τους Αμβρακιώτες
στο στενό της Ιδομένης.
Κατά τον Θουκυδίδη - που περιγράφει τα γεγονότα αυτά λειπτομερώς - θα επιτυγχάνονταν απ' το Δημοσθένη και αυτή η άλωση
της ίδιας της Αμβρακίας.
Όμως οι Ακαρνάνες και οι Αμφίλοχοι φοβούμενοι τυχόν εγκατάσταση ο' αυτήν των ισχυρών Αθηναίων, υπόγραψαν συμφωνία μετά
τη λήξη των εχθροπραξιών με τους Αμβρακιώτες τους οποίους και θεωρούσαν λιγότερο επικίνδυνους γείτονες (πρβλ. θουκυδ.
Γ' 114, 3).και επανασυνδέεται με την Αιτωλική Συμμαχία (Πολύβ. ΚΑ' 25, 3 Λίβ.ΧΧΧΧΙΙΙ 3,3 Κ. εξ.).
Συγχρόνως μνημονεύεται λεηλασία της χώρας απ' τον Περσέα. Την ίδια χρονιά επίσης (189 π.Χ.) ο Ρωμαίος ύπατος, Φούλβιος
Νοβιλίωρ, μετά την κατάληψη της Αμβρακίας έφτασε μέχρι το Αμφιλοχικό Αργός και στρατοπέδευσε κοντά ο' αυτό.
Όμως τελικά άφησε την πόλη και την υπόλοιπη χώρα στους Αιτωλούς - οι οποίοι στο μεταξύ είχαν αποδεχτεί τους όρους ειρήνης
των Ρωμαίων - και επέστρεψε στην Αμβρακία. Οι Αργείοι και άλλοι Αμφίλοχοι παρέμειναν στην Αιτωλική Συμμαχία μέχρι το
167 π.Χ. οπότε και αποσκίρτηοαν, αφού πιθανώς συγκρότησαν δική τους αυτόνομη πολιτική κοινότητα.(πρβλ. Αιόδ. XXXI 8,6
εκδ. Οιηά.). Με την ίδρυση της Νικόπολης απ' τον Οκταβιανό Αύγουστο - οε ανάμνηση της νίκης τους το 31 π.Χ. στο Άκτιο - το
Αμφιλοχικό Αργός παρακμάζει και ερημώνεται, επειδή οι κάτοικοι του καθώς και άλλων περιοχών της Β. Δ. Ελλάδας μετώκηοαν
στη νέα πόλη. (Πάλαι.Ανθολ. Ζ' 553). Παρ' όλα αυτά η πρωτεύουσα των Αμφιλόχων Αργός, μνημονεύεται και από μερικούς
μεταγενέστερους συγγραφείς (Πλιν. Ν&τ. Ηίδί IX, 5'Πτολεμ. Γεωργ. Γ' 14, 6).